Tıp (İngilizce) Önizleme
Lisans	TYYÇ: 7. Düzey	QF-EHEA: 2. Düzey	EQF-LLL: 7. Düzey

Ders Genel Tanıtım Bilgileri

Ders Kodu:

MED002

Ders İsmi:

Sağlık ve Vücut Sosyolojisi

Ders Yarıyılı:

Güz

Ders Kredileri:

AKTS

Öğretim Dili:

Ders Koşulu:

Ders İş Deneyimini Gerektiriyor mu?:

Hayır

Dersin Türü:

Bölüm/Program Seçmeli

Dersin Seviyesi:

Lisans

TYYÇ:7. Düzey

QF-EHEA:2. Düzey

EQF-LLL:7. Düzey

Dersin Veriliş Şekli:

E-Öğrenme

Dersin Koordinatörü:

Doç. Dr. SİNAN ÇAYA

Dersi Veren(ler):

SİNAN ÇAYA

Dersin Yardımcıları:

Dersin Amaç ve İçeriği

Dersin Amacı:

Dersin amacı; öğrencileri, hastalık ve tedavi kavramları başta gelmek üzere; tıbbî konulardan Sosyoloji gözlüğüyle haberdar etmektir. Bu arada meslekî meşguliyetlerden kaynaklanan sıhhat bozuklukları açısından; Zehirbilmin (Toksikoloji) “yumuşak” bir varyantına da özellikle dokunulmuştur.

Dersin İçeriği:

Sağlık-hastalık ile toplumsal yapı-kültür ilişkisi. Hastalıkların sosyal, ekonomik ve kültürel nedenleri. Hastalıklara karşı kişilerin tutumları. Yoksulluk, işsizlik, boşanma ve ölüm gibi sosyal olguların sağlık ve hastalığa etkileri. İçerisinde yaşanılan konut, aile biçimi ve meslek ve çevre gibi faktörlerin sağlık ve hastalık üzerindeki rolü. Sağlıksızlığın veya patolojik sürecin sonuçlarının birey tarafından algılanması. İnanç ve törelerin tedavi arayışında önemi. Vücut algısının kültürel boyutlardan soyutlanamayacağı gerçekliği. Meslek ile ilgili rahatsızlıklar ve özellikle bu bağlamda süreğen zehirlenmeler.

Öğrenme Kazanımları

Bu dersi başarıyla tamamlayabilen öğrenciler;
1) I. Toplumun bilimsel gözlemini yapabilir; toplu davranış örüntülerini teşhis edip tanımlayabilir.
2) Toplumda mevcut sosyal kurumları algılar. Sağlık kurumunu da onların içinde konumlar.
3) III. Hastalığı bir bozukluk, işgücü kaybı, kendine ve yakınlarına kaygı ve diğer olumsuzluklar manzumesi olarak açıklar
4) V. Sağlık bozukluğunun bir takım diğer bireysel sosyal sorunlara götüreceği, yani başka olumsuz yankılanmalara varacağı tahminlerini üretir
5) V. Sağlık bozukluğunun bir takım diğer bireysel sosyal sorunlara götüreceği, yani başka olumsuz yankılanmalara varacağı tahminlerini üretir
6) VI. Maddî ve manevî imkânların mevcudiyetinde bile; inanç ve tutumların; tıbbın sunduğu sağaltımı kabul etmekte etkili olduğunu kavrar
7) VII. Bu itibarla tıp erbâbının sırf teknik bilgisinin yetmeyeceğini, hastaların geldiği sosyal ve kültürel yapıdan haberdar olunmak mecburiyetini anlar

Ders Akış Planı

Hafta	Konu	Ön Hazırlık
1)	Sağlık ve Beden Sosyolojisinin tanıtımı	-
2)	İnsan bedeninin sosyal veçhesi; Parsons, Michel Faucoult, Adamben ve diğer kuramcıların görüşleri.	-
3)	Nasıl olup da kimi camialarda şifacılar hekimlere tercih edilirler? Bu davranışın gerekçeleri nelerdir? Geleneksel tıbbın makûl ve rasyonel boyutu (sınıkçılık gibi) ile spiritüel ve tılsımlı boyutu (ki yine de telkine açık hastada bir plasebo-tesiri yaptığı da yadsınamaz). Şarlatanlığa karşı uyanık olma ikazları: sağlık tarih boyunca; niyeti kurbanlarını kandırıp sömürmekten ibaret olan kimi düzenbazlar için verimli bir alan olagelmiştir	-
4)	Sihirle tedavide iki ilkenin kıyası: Sempatik Sihir ve Dokunma Sihri. Modern insanın kafasında bunların artıklarının hâlâ silinmemiş tezahürleri ve karşılıkları. Her çeşit uğur getiren tılsım objelerine bir bakış ki bunlar; özelikle geleneksel zihniyetin geçerli olduğu kültürel ortamlarda yerlerde; gûya insanda iyilik hâlini gizemli bir surette temin ederler. Boyut. Erkekte ve kadında fiziksel güzellik anlayışının (şemail) kültürel yorumları. Vûcut ve bedende sakrifikasyonlar ile bu davranışın piercing gibi günümüz radikal modalarına kadar gelmiş “izdüşümleri”.	-
5)	Tarih boyunca salgınlara özet bakış (veba, lepra, çiçek, verem vs.). Bunların sosyal seğirdimleri. Ayrıca zührevî hastalıkların bir sıralaması. Ağız ve diş hijyeni. Amerika’dan, asker alma sürecinde (I. Dünya Savaşı yılları) sağlık muayeneleri sonuçları (Kaynak: Halk sağlığı uzmanı Dr. Smillie).	-
6)	Günümüz batı dünyasında, “kocakar”ı ilâçlarının izleri, edebiyat satır aralarında İspanya ve İtalya özelinde dile geliyor. Bu mütalâa Avrupa sosyal tarihine de ışık tutuyor.	-
7)	Parafili kavramı. Önceki katı “cinsel sapkınlık” ve benzeri yaftaların daha çoğulcu ve demokratik hafif sıfatlara dönüşümü. Ne de olsa, cinsel ayrımcılık dahil, her tür azınlığa karşı ayrımcılığa günümüzde soğuk bakılmaktadır.	-
8)	Sanayide çalışmanın yakın tarih üzerinden genel tekâmülü (evrimi) ve işgörenin sıhhatini mihver konu olarak ele alış: Klasik yönetim kuramları, ardından Elton Mayo ve ekibinin Hawthorne İncelemeleri esnasında şans eseri fark ettikleri ve üstünde yoğunlaştıkları işgören hissiyatı meselesi; bunun önemi ve iş tatmini. İş Fizyolojisi bağlamında işçinin yabancılaşma sorunu ile süreğen yorgunluk mevzuları da ayrıca ele alınmışlardır.	-
9)	Tarih boyunca zehirler: Zehirbilmin (Toksikoloji) “yumuşatılmış” bir varyantı ile âşinâlık. Entoksikasyondan ölen tarihî şahsiyetlere bir bakış: Anibal, Yıldırım Bayezid, Fatih’in şehzâdesi Cem, Napolyon Bonapart, Kraliçe Kleopatra, Keşiş Rasputin. 1979’da Halkın Tapınağı kültünün Guyana’da siyanürle kitle intiharı. Tokyo metrosuna tedhişçi bir kültün sarin gazı hûcumu (saldırısı). Bir Toksikoloji kitapçığından örnek sahifeler. Bir şehir efsanesi olarak toplu karavanaya şap katıldığı yanlış iddiası. Hijyen tarihine dayalı iki didaktik manzume. San’atta zehir teması: Bir William Faulkner öyküsü, bir Clint Eastwood sinema eseri.	-
10)	Madde iptilâsı (bağımlılığı) konusu. Hüsrana uğramış gençliğin beyhude bir kaçış teşebbüsü ve yozlaşmışlık deneyimi! Merkezî sinir sistemini vuran uyuşturucuların tasnifi. Bulma kolaylığı açısından, meşru ama yeşil reçeteye tâbi kimi ilâçların istismarı (kötüye kullanımı).	-
11)	Meslek hastalıklarına kuş bakışı bir nazar. Geniş tasnif anlamında akciğer ve cilt üzerinde olumsuz tesirler. Sınaî toksikolojinin gelişimi. İstanbul ‘da Kartal meslek Hastalıkları Hastanesi’ne bir gönderme. Bazı özgül bulguların sıralanması.	-
12)	ILO / UÇÖ [International Labor Organization / Uluslararası Çalışma Örgütü]’nün meslek hastalıklarının zararlarından ve iş yeri kazâlarından işgöreni koruma gayretleri; ilgili kanun ve mevzuatlar; arzulanır standart tespitleri; ânında ve mahalde ölçüm yapabilen özel kuruluşlara atıflar.	-
13)	Teknik Emniyet Mühendisliği ve ilgili mefhumlar (kavramlar). PtD (Prevention through design / tasarım yoluyla mâni olma). Sırf tabiatı icabı tehlike arz eden iş kollarına bir gönderme (atıf) ve bir tersanede vuku bulan bir trajediyi hatırlamak.	-
14)	Dünya yüzeyinden iş ve işçi sahneleri. National Geographic arşivinden, önceki yıllarda Türkiye’de çekilmiş (20. Asrın başlarına kadar giden) esnaf ve zanaatkâr fotoğraflarına bakış ve doğaçlama yoluyla onlara dair yorumlara dâvet.	-

Kaynaklar

Ders Notları / Kitaplar:

ÖĞRETİM ÜYESİNİN SENTEZLEDİĞİ DERS NOTLARI ESASTIR

Diğer Kaynaklar:

– Adasal, Rasim (1975). Normal ve Anormal Cinsiyet ve Evlilik, Gürsoy Basımevi, Ankara.

– Aytaç, Ömer & Çağlar, Muzaffer (2015). “Sağlık-Hastalığın Toplumsal Kökenleri ve Sağlık Sosyolojisi,Elazığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 25, Sayı: 1, ss. 231-250.

– Baloğlu Burhan ‘2005). "Sosyal Sınıflar ve Sağlık", İstanbul: İktisat Fakültesi Sosyoloji Konferansları, ss.98-127.

– Bolsoy, Nursen & Sevil, Ümran (2006). “Sağlık-Hastalık ve Kültür Etkileşimi”, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, Cilt: 9 Sayı: 3.

– Cockerham W. C. & Scambler G. (2010). “Medical Sociology and Sociological Theory”in Cockerham W. C., (Ed.): Medical Sociology, Sydney: Wiley-Blackwell.

– Cirhinlioğlu, Zafer (2001). Sağlık Sosyolojisi, İstanbul: Nobel Yayın Dağıtım.

Ders - Program Öğrenme Kazanım İlişkisi

Course Learning Outcomes	1	2	3	4	5	6	7
Program Kazanımları
1) Tıbbın, tıbbi uygulamaların ve hekimlik mesleğinin tarihsel gelişimini ve toplum için önemini bilir.
2) İnsan vücudunun normal yapı ve fonksiyonunu molekül, hücre, doku, organ ve sistemler düzeyinde bilir.
3) Hastalarından doğru ve etkin sosyal ve tıbbi öykü alabilir, kapsamlı fizik muayene yapabilir.
4) Hastalıklarla ilgili laboratuvar işlemlerini bilir; birinci basamakta, gerekli materyali (kan, idrar, vb.) uygun yöntemlerle hastadan elde ederek tanı ve takip için gerekli laboratuvar işlemlerini yapabilir ya da laboratuvar tetkik talebinde bulunabilir.
5) Hastalıklar sırasında yapı ve fonksiyonlarda meydana gelen patolojik değişiklikleri fizyolojik olandan ayırabilir. Hastanın öyküsü, fizik muayene, laboratuvar ve görüntüleme bulgularını yorumlayabilir ve hastanın problemine yönelik ön-tanı ve tanıya varabilir.
6) Birincil bakım ve acil hekimlik tedavi uygulamalarını, rehabilitasyon aşamalarını bilir, planlar ve uygulayabilir.
7) Hasta kayıtlarını doğru ve etkin olarak tutabilir, hasta bilgileri ve kayıtlarının mahremiyetinin önemini bilir ve bu mahremiyeti korur.
8) Klinik karar verme sürecini, kanıta dayalı tıp uygulamalarını ve güncel yaklaşımları bilir.
9) Koruyucu sağlık önlemleri ile bireylerin hastalıklardan korunmasında ve sağlığın geliştirilmesindeki temel prensipleri bilir, uygulayabilir ve risk altındaki birey ve/veya toplumu tanır, epidemi, pandemi gibi toplum sağlığı sorunlarında hekim sorumluluğunu üstlenir.
10) Biyopsikososyal yaklaşımı bilir, hastalıkların nedenlerini, bireyi ve çevresi ile etkileşimini göz önüne alarak değerlendirir.
11) Hasta ve yakınları, toplum ve meslektaşları ile sözlü ve/veya yazılı olarak etkin iletişim kurabilir.
12) Araştırma yapma teknik, yöntem ve kurallarını bilir. Bilimi ve bilimsel yöntemi etik kurallar çerçevesinde kullanarak yeni mesleki bilgi ve uygulamaların oluşturulmasına, paylaşılmasına, uygulanmasına ve geliştirilmesine katkıda bulunur.
13) Sağlık verilerini toplayabilir, analiz edebilir, özetleyerek sunabilir, adli rapor düzenleyebilir.
14) Hekimin eğitici, idareci ve araştırmacı olarak sağlık hizmet sunumundaki yerini bilir. Toplumun sağlık düzeyini yükseltme hedefiyle kurulmuş tüm disiplinler arası ekiplerde kendisinin ve birlikte çalıştığı ekip arkadaşlarının mesleki ve kişisel gelişimleri ile ilgili sorumluluk alır.
15) Çalışan sağlığı, çevre ve iş güvenliği konularını bilir ve gerektiğinde sorumluluk alır.
16) Sağlık politikalarını bilir ve uygulama alanındaki etkilerini değerlendirebilir.
17) Tıp alanındaki bilgilerini yaşam boyu öğrenme sorumluluğu çerçevesinde güncel tutar.
18) Mesleğini, etik yükümlülük ve hukuki sorumluluklarını bilerek, insani değerleri ön planda tutarak ve ayrım gözetmeksizin özveri ile hekimlik yaşamı boyunca uygular.

Ders - Öğrenme Kazanımı İlişkisi

Etkisi Yok	1 En Düşük	2 Orta	3 En Yüksek

	Dersin Program Kazanımlarına Etkisi	Katkı Payı
1)	Tıbbın, tıbbi uygulamaların ve hekimlik mesleğinin tarihsel gelişimini ve toplum için önemini bilir.
2)	İnsan vücudunun normal yapı ve fonksiyonunu molekül, hücre, doku, organ ve sistemler düzeyinde bilir.
3)	Hastalarından doğru ve etkin sosyal ve tıbbi öykü alabilir, kapsamlı fizik muayene yapabilir.
4)	Hastalıklarla ilgili laboratuvar işlemlerini bilir; birinci basamakta, gerekli materyali (kan, idrar, vb.) uygun yöntemlerle hastadan elde ederek tanı ve takip için gerekli laboratuvar işlemlerini yapabilir ya da laboratuvar tetkik talebinde bulunabilir.
5)	Hastalıklar sırasında yapı ve fonksiyonlarda meydana gelen patolojik değişiklikleri fizyolojik olandan ayırabilir. Hastanın öyküsü, fizik muayene, laboratuvar ve görüntüleme bulgularını yorumlayabilir ve hastanın problemine yönelik ön-tanı ve tanıya varabilir.
6)	Birincil bakım ve acil hekimlik tedavi uygulamalarını, rehabilitasyon aşamalarını bilir, planlar ve uygulayabilir.
7)	Hasta kayıtlarını doğru ve etkin olarak tutabilir, hasta bilgileri ve kayıtlarının mahremiyetinin önemini bilir ve bu mahremiyeti korur.
8)	Klinik karar verme sürecini, kanıta dayalı tıp uygulamalarını ve güncel yaklaşımları bilir.
9)	Koruyucu sağlık önlemleri ile bireylerin hastalıklardan korunmasında ve sağlığın geliştirilmesindeki temel prensipleri bilir, uygulayabilir ve risk altındaki birey ve/veya toplumu tanır, epidemi, pandemi gibi toplum sağlığı sorunlarında hekim sorumluluğunu üstlenir.
10)	Biyopsikososyal yaklaşımı bilir, hastalıkların nedenlerini, bireyi ve çevresi ile etkileşimini göz önüne alarak değerlendirir.
11)	Hasta ve yakınları, toplum ve meslektaşları ile sözlü ve/veya yazılı olarak etkin iletişim kurabilir.
12)	Araştırma yapma teknik, yöntem ve kurallarını bilir. Bilimi ve bilimsel yöntemi etik kurallar çerçevesinde kullanarak yeni mesleki bilgi ve uygulamaların oluşturulmasına, paylaşılmasına, uygulanmasına ve geliştirilmesine katkıda bulunur.
13)	Sağlık verilerini toplayabilir, analiz edebilir, özetleyerek sunabilir, adli rapor düzenleyebilir.
14)	Hekimin eğitici, idareci ve araştırmacı olarak sağlık hizmet sunumundaki yerini bilir. Toplumun sağlık düzeyini yükseltme hedefiyle kurulmuş tüm disiplinler arası ekiplerde kendisinin ve birlikte çalıştığı ekip arkadaşlarının mesleki ve kişisel gelişimleri ile ilgili sorumluluk alır.
15)	Çalışan sağlığı, çevre ve iş güvenliği konularını bilir ve gerektiğinde sorumluluk alır.
16)	Sağlık politikalarını bilir ve uygulama alanındaki etkilerini değerlendirebilir.
17)	Tıp alanındaki bilgilerini yaşam boyu öğrenme sorumluluğu çerçevesinde güncel tutar.
18)	Mesleğini, etik yükümlülük ve hukuki sorumluluklarını bilerek, insani değerleri ön planda tutarak ve ayrım gözetmeksizin özveri ile hekimlik yaşamı boyunca uygular.

Ölçme ve Değerlendirme

Yarıyıl İçi Çalışmaları	Aktivite Sayısı	Katkı Payı
Ara Sınavlar	1	% 50
Final	1	% 50
Toplam		% 100
YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTU KATKISI		% 50
YARIYIL SONU ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTUNA KATKISI		% 50
Toplam		% 100

İş Yükü ve AKTS Kredisi Hesaplaması

Aktiviteler	Aktivite Sayısı	Aktiviteye Hazırlık	Aktivitede Harçanan Süre	Aktivite Gereksinimi İçin Süre	İş Yükü
Ders Saati	2	0	1	15	32
Sınıf Dışı Ders Çalışması	1	0	1	1	2
Ara Sınavlar	1	2	2	1	5
Final	1	2	2	1	5
Toplam İş Yükü					44