| Tıp | |||||
| Lisans | TYYÇ: 7. Düzey | QF-EHEA: 2. Düzey | EQF-LLL: 7. Düzey | ||
| Ders Kodu: | TIP002 | ||||
| Ders İsmi: | Genel Antropoloji | ||||
| Ders Yarıyılı: | Bahar | ||||
| Ders Kredileri: |
|
||||
| Öğretim Dili: | |||||
| Ders Koşulu: | |||||
| Ders İş Deneyimini Gerektiriyor mu?: | Evet | ||||
| Dersin Türü: | Bölüm/Program Seçmeli | ||||
| Dersin Seviyesi: |
|
||||
| Dersin Veriliş Şekli: | Yüz yüze | ||||
| Dersin Koordinatörü: | Doç. Dr. SİNAN ÇAYA | ||||
| Dersi Veren(ler): | Doç. Dr. Sinan Çaya | ||||
| Dersin Yardımcıları: |
| Dersin Amacı: | Her öğrenci için dersin amacı; Antropolojinin konusu, yöntemi ve antropolojinin alt disiplinleri hakkında bilgi sahibi kılmak; insanın biyo-kültürel evrimini, biyolojik çeşitliliğini açıklayabilmelerini sağlamak; kültür kavramını ve kültürel süreçleri öğrenerek, ekonomik antropoloji, siyasal antropoloji, uygulamalı antropoloji kavramlarının önemini anlamaları hedeflenmektedir. |
| Dersin İçeriği: | Antropolojinin konusu, yöntemi ve antropolojinin alt disiplinleri, evrim (tekâmül) teorisinin tarihsel gelişimi, biyolojik çeşitlenmeye yol açan süreçler, insanın biyo-kültürel evrimi, insanın biyolojik çeşitliliği, insanda büyüme ve gelişme, kültür kavramı ve kültürel süreçler, sosyal/kültürel antropoloji kuramları, akrabalık sistemleri ve toplumsal cinsiyet, ekonomik antropoloji, siyasal antropoloji, uygulamalı antropoloji. |
|
Bu dersi başarıyla tamamlayabilen öğrenciler;
1) Öğrenci, “insanlar ve toplumlar neden birbirlerine benziyorlar veya benzemiyorlar veya neden ve nasıl değişiyorlar?” suallerini sorabilir ve kendi ifadesiyle cevap bulma çabası gösterir. 2) Antropoloji kelimesinin tanımını, etimolojik anlamda yapabilir. 3) Genel Antropolojinin içinde ilgili alt-bölümleri sıralayabilir ve her birinin iştigal alanlarını izah edebilir. 4) Kabaca doğa tarihi hakkında ön-bilgiler sırayabilir. 5) Günümüz avcı-toplayıcıları hakkında konuşabilir. 6) İnsanoğlunun çeşitli intibak kabiliyetleri hususunda misâller getirebilir. 7) Bir çok insan camiasında uygulanan erginleme merasimlerinine dair misâller verebildiği gibi; bunların modern çağa uzanan kalıntılarını da teşhis eder. |
| Hafta | Konu | Ön Hazırlık |
| 1) | Antropoloji bilminin tanımı. Antropolojinin kendi içinde çeşitleri: Fizikî Antropoloji, Kültürel Antropoloji {bilhassa toplumların mukayeseleri (eski & yeni) üzerinde durur}.Etnoğrafi {yazıdan habersiz (ümmî) toplulukları inceler}. Etnoloji {iptidaî (ilkel) toplulukları birbirleriyle karşılaştırır}. Ön-bilgiler: (Kabaca) önkoşul-doğa tarihi: Paleolithic, mesolithic, neolithic dönemler ve ardından maden devri (ba kır , tunç, demir). Glacial (buzul) devirleri ve göçleri kolaylaştıran ara dönemler. Medeniyet evrelerinin, avcı-toplayıcı dönem, bahçe tarımı, tarla tarımı, hayvancılık, ticaret kapitalizmi, sanayi devrimi ve sanayi sonrası dönem şeklinde ayrılması. Günümüzde Kalahari Çölü’ndeki avcı-toplayıcılar. | |
| 2) | Önemli antropolog portreleri: Herodot, Marco Polo, Evliya Çelebi, Marcel Mauss, Henri Hubert, Franz Uri Boas, A.R. Radcliffe-Brown, Claude Lévi-Strauss, Bronisław Kasper Malinowski, Margaret Mead, Paul Stirling (Türk köyü çalışmaları), Julian Haynes Stewart, Eric Robert Wolf, Roy Rappaport, Carol Lowery Delaney (yine Türk köyü çalışmaları). Türk Antropolojisi: Âfet İnan, Şevket Aziz Kansu, Seniha Tunakan, Nermin Erdentuğ, Enver Y. Bostancı, Bozkurt Güvenç, Yaşar İşcan. | |
| 3) | Büyüme ve safhaları {Scammon eğrileri, ilgili etmenler (genetik, hormonal kontrol, gıda, mevsim-iklim, hareket, sosyo-ekonomi, hastalık, duygusal durumlar)}. Bebekte Fontanel / Bıngıldak Yapısı, Bebekte Babinski Refleksi. | |
| 4) | İnsanın İntibakı (fenotipik ve genetik anlamda; Gloger, Bergman, Allen kuralları; cilt ve göz rengi). | |
| 5) | İlkel balıkçı topluluklar ve hususiyetleri. | |
| 6) | Tekâmül (evrim)hususunda kronolojik sıra ile tarihsel görüşler • Eski Yunan Mitoloji Ve Felsefesi • Semavi Dinler Görüşler (14. Yy’a Kadar) • Rönesans (15-16. Yy) • Gelişme Ve İlerleme Doktrini (17. Yy) • Tabiata Yönelme (18. Yy) • Evrim Ve Varyasyon (19. Yy) • Fiziki Antropoloji (20. Yy) | |
| 7) | İnsan ırkları sorunsalına (mesele) kısacık & eleştirel bir bakış. (Adlî bakımdan) yüzün yeniden meydana getirilmesi. | |
| 8) | Primatlar: Eski Dünya Maymunları, Yeni Dünya Maymunları, özellikleri. Heterodentik dişlere bir bakış. Louis Leakey’in (1903-1972) teşvikiyle; Jane Goodall şempanzeleri, Dian Fossey’in gorilleri çalışıp bilme kazandırmaları. | |
| 9) | Antropolojik anatomi: (Kafatasında) Bregma, lambda noktaları; Frankfurt düzlemi; femur ve humerus kemikleri; cirnsler ve türler. | |
| 10) | Kültür difüzyonu: Toplumlarda kültürel yapı durağan olmayıp birbirleriyle etkileşim yaparlar. | |
| 11) | Biraz Paleoantropoloji ―İskelet Bilgisi ―Tarihlendirme Usûlleri -Dendrokronoloji: Ağaç gövdesinde halkalar bulunur. Her biri bir seneyi gösterir. 14C Yöntemi (Yarılanma-ömrü tarih hesaplamalarına elverir). 40K/ 40Ar (Potasyum/Argon) Yöntemi: Bu daha çok volkanik kayalar üzerinde yapılabilir. -Varve (Buzul sedimentleri): Buzulların yıllık erimesi neticesinde, bir göle sel halinde akması ve onla beraber muhitin toprak ve bitkisini taşıyarak oluşan özel tabakaların sayısı ile tayin edilir. | |
| 12) | İnsaoğlunun tekâmülü (evrimi) mevzuu & ilgili iddialar, görüşler, nazariyeler, yakıştırmalar vs. | |
| 13) | —Arkeoloji ile Buluşma / Yöneşme ―Gömü Çeşitleri -İnhumasyon (normal ceset gömü) -İntramural (yerleşim içi) -Extramural (yerleşim dışı) -Kremasyon (yakma) ―Maddesel Kalıntılar ―Kemik Kalıntıları ―Kazı Tekniklerine Bir Bakış | |
| 14) | Geşiş ritüelleri ve bunların günümüz modern toplumuna akisleri. San’at ve Antropolojinin örtüşmesi: Meşhur Küçük Dansçı heykeli ve hikâyesi. |
| Ders Notları / Kitaplar: | Eğitmence hazırlanmış yansılar esastır. |
| Diğer Kaynaklar: | – CHUNG, Emily (Nov. 28, 2017). «Birds can evolve so fast that scientists can watch it happen», CBC News. – ÇAYA, Sinan (2015). «Tarih Eğitiminde Değişen Anlayışlar», TİDSAD (İslâm Dünyası Sosyal Araştırmalar Dergisi),yıl 2, sayı 4, Eylül nüshası, ss. 114-117 – ÇAYA, Sinan (2015). “OB-2041: Behavioral Sciences for Engineers” Seçmeli Lisans Dersi Basılmamış Notları, Göztepe-Istanbul: Marmara Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi. – DOPP, Katharine Elizabeth (1912).The Early Sea People, Chicago & San Francisco: Rand McNally Company. – DOUGLAS, Quenqua (Nov 28, 2017). «Things Looked Bleak Until These Birds Rapidly Evolved Bigger Beaks», The New York Times. – GREEN, Carl R. & SANFORD, William R.(1988). The Walrus, New York: MacMillan. – HOCART, A.M.(1935). Les progrès de l’homme, Paris: Payot. – İŞCAN, M. Yaşar (2008). Basılmamış Fizikî Antropoloji Lisans Dersi Notları, Laleli-İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi. – İŞCAN, M. Yaşar (2014). Basılmamış Adlî Antropoloji Lisansüstü Notlarında “Büyüme” Alt Konusu, Cerrahpaşa, İstanbul: Adlî Tıp Enstitüsü. – JURMAIN R, KILGORE L, TREVATHAN, W. (2013). Essentials of Physical Anthropology, 4th edition. Belmont (CA): Wadsworth, Cengage Learning. – KOTTAK, Conrad Phillip (1997). Anthropology: The Exploration of Human Diversity, New York: McGraw-Hill Companies, Inc. – MEAD, Margaret (1962). Mann und Weib: Das Verhältnis der Geschlechter in einer sich wandelnden Welt [Male and Female] (İngilizce’den Almanca’ya çeviren Arnim Holler), Rowohlt, Hamburg. – MERGEN, A. Bahar (t.y. [c. 2007]). Mezar Tipleri ve Kazı Tekniği (ppt video), Cerrahpaşa, İstanbul: Adlî . Bilimler Enstitüsü. – MÜNÜSOĞLU, Hasan (2010). Türkiye’de Antropolojinin Kurulma ve Kurumsallaşma Sorunlarına Tarihsel Bir Yaklaşım: DTCF Örneği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü. |
| Ders Öğrenme Kazanımları | 1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Program Kazanımları | ||||||||||||||||||||||||
| 1) Temel ve klinik bilimlerden, davranış bilimlerinden ve sosyal bilimlerden edinmiş olduğu bilgi, beceri, tutum ve davranışları, yeterlikler biçiminde bütünleştirerek, koruma, tanı, tedavi, takip ve rehabilitasyon süreçlerinde, akılcı, etkin, hasta ve kendisi dahil çalışan sağlığını göz önünde bulunduran, kalite standartlarına uygun, güvenli sağlık hizmeti sunumu için kullanır. | 1 | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 | |||||||||||||||||
| 2) Hasta yönetiminde, dil, din, ırk ve cins ayrımı gözetmeden bireyin sosyodemografik ve sosyokültürel geçmişini de dikkate alan biyopsikososyal bir yaklaşım gösterir. | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 2 | 2 | |||||||||||||||||
| 3) Sağlık hizmeti sunumunda, bireylerin ve toplumun sağlığını koruma ve geliştirmeyi önceler. | 1 | |||||||||||||||||||||||
| 4) Sağlığı etkileyen bireysel, toplumsal, sosyal ve çevresel faktörleri dikkate alarak; sağlıklılık durumunun sürdürülmesi ve geliştirilmesi yönünde çalışır. | 1 | |||||||||||||||||||||||
| 5) Sağlık hizmet sunumunda, hem sağlığa etki eden bölgesel ve küresel ölçekteki fiziksel ve sosyoekonomik çevreye ilişkin değişiklikleri, hem de kendisine başvuran kişilerin bireysel özellik ve davranışlarındaki değişimleri göz önünde bulundurur. | ||||||||||||||||||||||||
| 6) Hedef kitlenin özelliklerini, ihtiyaçlarını ve beklentilerini tanıyarak, sağlıklı/hasta bireylere ve yakınlarına ve diğer sağlık çalışanlarına sağlık eğitimi verir. | ||||||||||||||||||||||||
| 7) Mesleğini yürütürken, hastanın bütünlüğünü, mahremiyetini ve onurunu gözeterek, etik ve ahlaki ilkeler, hak ve yasal sorumluluklar ve iyi hekimlik uygulamaları çerçevesinde yüksek nitelikli sağlık bakımı sunma konusunda kararlı davranışlarla görevlerini ve yükümlülüklerini yerine getirir. | ||||||||||||||||||||||||
| 8) Mesleki uygulamalarındaki kendi performansını, duygular, bilişsel özellikler ve davranışlar bakımından değerlendirir ve geliştirir. | ||||||||||||||||||||||||
| 9) Toplum sağlığının korunması ve geliştirilmesi için, sosyal güvenirlik ve sosyal yükümlülük kavramlarını göz önünde bulundurarak, sağlık hizmet sunumunu geliştirmeyi savunur. | ||||||||||||||||||||||||
| 10) Sağlığın korunması ve geliştirilmesi için birey ve toplum sağlığı ile ilgili hizmet sunumu, eğitim ve danışmanlık süreçlerini tüm bileşenler ile iş birliği içinde planlayabilir ve yürütebilir. | ||||||||||||||||||||||||
| 11) Sağlık politikalarının ve uygulamalarının birey ve toplum sağlık göstergelerine etkisini değerlendirir ve sağlık hizmetleri kalitesinin artırılmasını savunur. | ||||||||||||||||||||||||
| 12) Hekim kendi fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden sağlığını korumaya ve geliştirilmesine önem verir, bunun için gerekenleri yapar. | ||||||||||||||||||||||||
| 13) Sağlık hizmeti sunumu sırasında, sağlık ekibi içinde, örnek davranışlar gösterir, liderlik yapar. | ||||||||||||||||||||||||
| 14) Yöneticisi olduğu sağlık kuruluşunda, sağlık hizmetlerini planlama, uygulama, yürütme, değerlendirme süreçlerinde, kaynakları maliyet-etkin, toplum yararına ve mevzuata uygun kullanır. | ||||||||||||||||||||||||
| 15) Birlikte sağlık hizmeti sunduğu ekibin içinde, diğer sağlık çalışanlarının görev ve yükümlülüklerinin farkında olarak olumlu iletişim kurar ve gerektiğinde farklı ekip rollerini üstlenmek üzere uygun davranışlar gösterir. | ||||||||||||||||||||||||
| 16) Mesleki uygulamalarında, meslektaşları ve diğer meslek grupları ile uyumlu ve etkin çalışır. | ||||||||||||||||||||||||
| 17) Özel yaklaşım gerektiren ve farklı sosyokültürel özelliklere sahip birey ve gruplar dahil hasta, hasta yakınları, sağlık çalışanları ve diğer meslek grupları, kurum ve kuruluşlarla etkili iletişim kurar. | ||||||||||||||||||||||||
| 18) Koruma, tanı, tedavi, takip ve rehabilitasyon süreçlerinde, hastayı ve yakınlarını karar verme mekanizmalarına ortak eden, hasta merkezli bir yaklaşım gösterir. | ||||||||||||||||||||||||
| 19) Hizmet sunduğu nüfusa yönelik, gerekli durumlarda bilimsel araştırma planlar ve elde ettiği sonuçları ve /veya başka araştırmaların sonuçlarını toplumun yararına kullanır. | ||||||||||||||||||||||||
| 20) Mesleği ile ilgili güncel literatür bilgisine ulaşır, eleştirel değerlendirir ve klinik karar verme sürecinde, kanıta dayalı tıp ilkelerini uygular. | ||||||||||||||||||||||||
| 21) Sağlık hizmeti, araştırması ve eğitimine yönelik çalışmalarının etkinliğini artırmak için bilişim teknolojilerini kullanır. | ||||||||||||||||||||||||
| 22) Bireysel çalışma ve öğrenme süreçlerini ve kariyer gelişimini etkili olarak yönetir. | ||||||||||||||||||||||||
| 23) Yeni bilgileri edinme, değerlendirme, mevcut bilgileri ile entegre etme, mesleki durumlara uygulama ve meslek yaşamı boyunca değişen koşullara uyum sağlama becerilerini gösterir. | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | 1 | |||||||||||||||||
| 24) Sunduğu sağlık hizmetinin niteliğini geliştirmek için doğru öğrenme kaynaklarını seçer, kendi öğrenme sürecini düzenler. | 2 | 2 | 2 | 2 | 1 | 2 | 2 | |||||||||||||||||
| Etkisi Yok | 1 En Düşük | 2 Orta | 3 En Yüksek |
| Dersin Program Kazanımlarına Etkisi | Katkı Payı | |
| 1) | Temel ve klinik bilimlerden, davranış bilimlerinden ve sosyal bilimlerden edinmiş olduğu bilgi, beceri, tutum ve davranışları, yeterlikler biçiminde bütünleştirerek, koruma, tanı, tedavi, takip ve rehabilitasyon süreçlerinde, akılcı, etkin, hasta ve kendisi dahil çalışan sağlığını göz önünde bulunduran, kalite standartlarına uygun, güvenli sağlık hizmeti sunumu için kullanır. | 1 |
| 2) | Hasta yönetiminde, dil, din, ırk ve cins ayrımı gözetmeden bireyin sosyodemografik ve sosyokültürel geçmişini de dikkate alan biyopsikososyal bir yaklaşım gösterir. | 1 |
| 3) | Sağlık hizmeti sunumunda, bireylerin ve toplumun sağlığını koruma ve geliştirmeyi önceler. | 1 |
| 4) | Sağlığı etkileyen bireysel, toplumsal, sosyal ve çevresel faktörleri dikkate alarak; sağlıklılık durumunun sürdürülmesi ve geliştirilmesi yönünde çalışır. | |
| 5) | Sağlık hizmet sunumunda, hem sağlığa etki eden bölgesel ve küresel ölçekteki fiziksel ve sosyoekonomik çevreye ilişkin değişiklikleri, hem de kendisine başvuran kişilerin bireysel özellik ve davranışlarındaki değişimleri göz önünde bulundurur. | |
| 6) | Hedef kitlenin özelliklerini, ihtiyaçlarını ve beklentilerini tanıyarak, sağlıklı/hasta bireylere ve yakınlarına ve diğer sağlık çalışanlarına sağlık eğitimi verir. | |
| 7) | Mesleğini yürütürken, hastanın bütünlüğünü, mahremiyetini ve onurunu gözeterek, etik ve ahlaki ilkeler, hak ve yasal sorumluluklar ve iyi hekimlik uygulamaları çerçevesinde yüksek nitelikli sağlık bakımı sunma konusunda kararlı davranışlarla görevlerini ve yükümlülüklerini yerine getirir. | |
| 8) | Mesleki uygulamalarındaki kendi performansını, duygular, bilişsel özellikler ve davranışlar bakımından değerlendirir ve geliştirir. | |
| 9) | Toplum sağlığının korunması ve geliştirilmesi için, sosyal güvenirlik ve sosyal yükümlülük kavramlarını göz önünde bulundurarak, sağlık hizmet sunumunu geliştirmeyi savunur. | |
| 10) | Sağlığın korunması ve geliştirilmesi için birey ve toplum sağlığı ile ilgili hizmet sunumu, eğitim ve danışmanlık süreçlerini tüm bileşenler ile iş birliği içinde planlayabilir ve yürütebilir. | |
| 11) | Sağlık politikalarının ve uygulamalarının birey ve toplum sağlık göstergelerine etkisini değerlendirir ve sağlık hizmetleri kalitesinin artırılmasını savunur. | |
| 12) | Hekim kendi fiziksel, ruhsal ve sosyal yönden sağlığını korumaya ve geliştirilmesine önem verir, bunun için gerekenleri yapar. | |
| 13) | Sağlık hizmeti sunumu sırasında, sağlık ekibi içinde, örnek davranışlar gösterir, liderlik yapar. | |
| 14) | Yöneticisi olduğu sağlık kuruluşunda, sağlık hizmetlerini planlama, uygulama, yürütme, değerlendirme süreçlerinde, kaynakları maliyet-etkin, toplum yararına ve mevzuata uygun kullanır. | |
| 15) | Birlikte sağlık hizmeti sunduğu ekibin içinde, diğer sağlık çalışanlarının görev ve yükümlülüklerinin farkında olarak olumlu iletişim kurar ve gerektiğinde farklı ekip rollerini üstlenmek üzere uygun davranışlar gösterir. | |
| 16) | Mesleki uygulamalarında, meslektaşları ve diğer meslek grupları ile uyumlu ve etkin çalışır. | |
| 17) | Özel yaklaşım gerektiren ve farklı sosyokültürel özelliklere sahip birey ve gruplar dahil hasta, hasta yakınları, sağlık çalışanları ve diğer meslek grupları, kurum ve kuruluşlarla etkili iletişim kurar. | |
| 18) | Koruma, tanı, tedavi, takip ve rehabilitasyon süreçlerinde, hastayı ve yakınlarını karar verme mekanizmalarına ortak eden, hasta merkezli bir yaklaşım gösterir. | |
| 19) | Hizmet sunduğu nüfusa yönelik, gerekli durumlarda bilimsel araştırma planlar ve elde ettiği sonuçları ve /veya başka araştırmaların sonuçlarını toplumun yararına kullanır. | |
| 20) | Mesleği ile ilgili güncel literatür bilgisine ulaşır, eleştirel değerlendirir ve klinik karar verme sürecinde, kanıta dayalı tıp ilkelerini uygular. | |
| 21) | Sağlık hizmeti, araştırması ve eğitimine yönelik çalışmalarının etkinliğini artırmak için bilişim teknolojilerini kullanır. | |
| 22) | Bireysel çalışma ve öğrenme süreçlerini ve kariyer gelişimini etkili olarak yönetir. | |
| 23) | Yeni bilgileri edinme, değerlendirme, mevcut bilgileri ile entegre etme, mesleki durumlara uygulama ve meslek yaşamı boyunca değişen koşullara uyum sağlama becerilerini gösterir. | 1 |
| 24) | Sunduğu sağlık hizmetinin niteliğini geliştirmek için doğru öğrenme kaynaklarını seçer, kendi öğrenme sürecini düzenler. | 1 |
| Yarıyıl İçi Çalışmaları | Aktivite Sayısı | Katkı Payı |
| Ara Sınavlar | 1 | % 50 |
| Final | 1 | % 50 |
| Toplam | % 100 | |
| YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTU KATKISI | % 50 | |
| YARIYIL SONU ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTUNA KATKISI | % 50 | |
| Toplam | % 100 | |
| Aktiviteler | Aktivite Sayısı | Aktiviteye Hazırlık | Aktivitede Harçanan Süre | Aktivite Gereksinimi İçin Süre | İş Yükü | ||
| Ders Saati | 2 | 0 | 2 | 15 | 34 | ||
| Sınıf Dışı Ders Çalışması | 14 | 0 | 1 | 14 | |||
| Ara Sınavlar | 1 | 2 | 2 | 1 | 5 | ||
| Final | 1 | 2 | 2 | 1 | 5 | ||
| Toplam İş Yükü | 58 | ||||||