Türk Dili ve Edebiyatı
Lisans TYYÇ: 6. Düzey QF-EHEA: 1. Düzey EQF-LLL: 6. Düzey

Ders Genel Tanıtım Bilgileri

Ders Kodu: TDE008
Ders İsmi: Türk Lehçelerine Giriş
Ders Yarıyılı: Güz
Bahar
Ders Kredileri:
AKTS
4
Öğretim Dili: Türkçe
Ders Koşulu:
Ders İş Deneyimini Gerektiriyor mu?: Hayır
Dersin Türü: Bölüm/Program Seçmeli
Dersin Seviyesi:
Lisans TYYÇ:6. Düzey QF-EHEA:1. Düzey EQF-LLL:6. Düzey
Dersin Veriliş Şekli: Yüz yüze
Dersin Koordinatörü: Doç. Dr. FEYZİ ÇİMEN
Dersi Veren(ler): -
Dersin Yardımcıları:

Dersin Amaç ve İçeriği

Dersin Amacı: Başlangıçtan bugüne kadar Türk dillerinin ayrıldığı kolların ve bu kollar arasındaki benzerliklerin ve farkların öğretilmesi, Türk lehçelerinin dil özelliklerinin kavratılması
Dersin İçeriği: Tarihî ve çağdaş Türk lehçeleri üzerinde yapılmış tasniflerin öğretilmesi, çağdaş Türk lehçelerine ait metinler üzerinde dil incelemesi yapılması

Öğrenme Kazanımları

Bu dersi başarıyla tamamlayabilen öğrenciler;
1) Öğrenciler, tarihî ve çağdaş Türk lehçelerini bilir.
2) Tarihî ve çağdaş Türk lehçelerinin tasniflerini bilir.
3) Dil ve lehçe farkını bilir.
4) Tarihî ve çağdaş Türk lehçelerinin alfabelerini bilir.
5) Türk lehçelerinin kullanıldığı coğrafyayı bilir.

Ders Akış Planı

Hafta Konu Ön Hazırlık
1) Dersin tanıtımı, yöntem ve kaynaklar hakkında bilgi -
2) Dil, diyalekt (lehçe), şive, ağız terimi farkı -
3) Tarihî Türk lehçelerinin tasnifi -
4) Çağdaş Türk lehçelerinin tasnifi -
5) Çağdaş Türk lehçelerinin tasnifi -
6) Oğuz grubu Türk lehçeleri -
7) Azerbaycan Türkçesi (Azerbaycan adı, Azerbaycan Türklerinin tarihi) -
8) Azerbaycan Türkçesi (alfabe, bazı dil özellikleri, metin örnekleri) -
9) Gagavuz Türkçesi (Gagavuz adı, Gagavuz Türklerinin tarihi, alfabe, bazı dil özellikleri, metin örnekleri) -
10) Kıpçak grubu Türk lehçeleri -
11) Kazak Türkçesi (Kazak adı, Kazak Türklerinin tarihi) -
12) Kazak Türkçesi (alfabe, bazı dil özellikleri, metin örnekleri) -
13) Karluk grubu Türk lehçeleri -
14) Özbek Türkçesi (Özbek adı, Özbek Türklerinin tarihi,alfabe, bazı dil özellikleri, metin örnekleri) -

Kaynaklar

Ders Notları / Kitaplar: Ahmet Bican Ercilasun, Türk Lehçeleri Grameri, Ankara: Akçağ Yayınları, 2001.
A. Buran, E. Alkaya, Çağdaş Türk Lehçeleri, Ankara: Akçağ Yayınları, 2001.
Alkaya, Ercan, Kuzey Grubu Türk Lehçelerinde Edatlar, Elazığ: Manas, 2007.
Levent Doğan, Çağdaş Türk Lehçeleri El Kitabı, İstanbul: İstanbul, 2007.
F. Bozkurt, Türklerin Dili, İstanbul: Cem Yayınları, 1992.
Ercilasun, Ahmet B., Örneklerle Bugünkü Türk Alfabeleri.
Kültür Bakanlığı: Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, II.
Saadet Çağatay, Türk Lehçeleri Örnekleri II, Ankara: Üniversitesi Basımevi 1972.
Biray, Nergis, Çağdaş Türk Lehçeleri Metin Aktarmalı, İstanbul: Kesit Yayınları, 2015.
Özkan, Nevzat, Gagavuz Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1996.
Volkan Coşkun, Özbek Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000.
Diğer Kaynaklar: Ahmet Bican Ercilasun, Türk Lehçeleri Grameri, Ankara: Akçağ Yayınları, 2001.
A. Buran, E. Alkaya, Çağdaş Türk Lehçeleri, Ankara: Akçağ Yayınları, 2001.
Alkaya, Ercan, Kuzey Grubu Türk Lehçelerinde Edatlar, Elazığ: Manas, 2007.
Levent Doğan, Çağdaş Türk Lehçeleri El Kitabı, İstanbul: İstanbul, 2007.
F. Bozkurt, Türklerin Dili, İstanbul: Cem Yayınları, 1992.
Ercilasun, Ahmet B., Örneklerle Bugünkü Türk Alfabeleri.
Kültür Bakanlığı: Karşılaştırmalı Türk Lehçeleri Sözlüğü I, II.
Saadet Çağatay, Türk Lehçeleri Örnekleri II, Ankara: Üniversitesi Basımevi 1972.
Biray, Nergis, Çağdaş Türk Lehçeleri Metin Aktarmalı, İstanbul: Kesit Yayınları, 2015.
Özkan, Nevzat, Gagavuz Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 1996.
Volkan Coşkun, Özbek Türkçesi Grameri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2000.

Ders - Program Öğrenme Kazanım İlişkisi

Ders Öğrenme Kazanımları

1

2

3

4

5
Program Kazanımları
1) Türk dilinin gramer özelliklerini bilir. 3
2) Türkçenin özelliklerini evrensel dilbilim kuralları çerçevesinde inceleme bilgisine sahiptir.
3) Dil ve edebiyat ilişkisini kurar, aktif yazma ve yorumlama faaliyetleri içinde olur.
4) Bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini, en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı Temel Düzeyinde kullanır.
5) Vurgu, tonlama açısından Türkçeyi estetik bir biçimde kullanır; imla ve noktalama açısından doğru, anlaşılır, etkili yazılar yazar.
6) Sahasında yazılmış aktüel bilgileri ve kaynakları bilir, takip eder, kullanır.
7) Farklı alfabelerle yazılmış tarihî ve modern Türkçe metinleri anlar, günümüz Türkçesine aktararak üzerlerinde incelemeler yapar. 3 3 3
8) Türk dili ve edebiyatı alanında edindiği bilgi ve becerileri, sosyal bilimlerin diğer alanlarında kullanır.
9) Klasik ve modern dönemlere ait edebi eserleri karşılaştırmalı metotlarla inceleme ve değerlendirme bilgisine sahiptir.
10) Türkçe eserleri yazıldığı dönemlerdeki sosyal ve kültürel bağlamı içinde inceleme ve değerlendirme bakış açısına sahiptir.
11) Bir yabancı dili Avrupa Dil Portföyü kriteri açısından en az B1 Genel Düzeyinde kullanır.
12) Eski Türk edebiyatı metinlerini anlama, açıklama ve yorumlamada kullanılan geleneksel metotlarla nesre çeviri, şerh, yorum, tahlil ve inceleme yapar.
13) Metinleri anlamada filolojik, etimolojik ve semantik yaklaşımları kullanır. 3 3 3 3
14) Bilimsel ve mesleki etkinliklerinde sosyal, kültürel ve bireysel farklılıklara, evrensel değerlere ve insan haklarına saygılı olur.

Ders - Öğrenme Kazanımı İlişkisi

Etkisi Yok 1 En Düşük 2 Orta 3 En Yüksek
       
Dersin Program Kazanımlarına Etkisi Katkı Payı
1) Türk dilinin gramer özelliklerini bilir. 3
2) Türkçenin özelliklerini evrensel dilbilim kuralları çerçevesinde inceleme bilgisine sahiptir.
3) Dil ve edebiyat ilişkisini kurar, aktif yazma ve yorumlama faaliyetleri içinde olur.
4) Bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini, en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı Temel Düzeyinde kullanır.
5) Vurgu, tonlama açısından Türkçeyi estetik bir biçimde kullanır; imla ve noktalama açısından doğru, anlaşılır, etkili yazılar yazar.
6) Sahasında yazılmış aktüel bilgileri ve kaynakları bilir, takip eder, kullanır.
7) Farklı alfabelerle yazılmış tarihî ve modern Türkçe metinleri anlar, günümüz Türkçesine aktararak üzerlerinde incelemeler yapar. 3
8) Türk dili ve edebiyatı alanında edindiği bilgi ve becerileri, sosyal bilimlerin diğer alanlarında kullanır.
9) Klasik ve modern dönemlere ait edebi eserleri karşılaştırmalı metotlarla inceleme ve değerlendirme bilgisine sahiptir.
10) Türkçe eserleri yazıldığı dönemlerdeki sosyal ve kültürel bağlamı içinde inceleme ve değerlendirme bakış açısına sahiptir.
11) Bir yabancı dili Avrupa Dil Portföyü kriteri açısından en az B1 Genel Düzeyinde kullanır.
12) Eski Türk edebiyatı metinlerini anlama, açıklama ve yorumlamada kullanılan geleneksel metotlarla nesre çeviri, şerh, yorum, tahlil ve inceleme yapar.
13) Metinleri anlamada filolojik, etimolojik ve semantik yaklaşımları kullanır. 3
14) Bilimsel ve mesleki etkinliklerinde sosyal, kültürel ve bireysel farklılıklara, evrensel değerlere ve insan haklarına saygılı olur.

Ölçme ve Değerlendirme

Yarıyıl İçi Çalışmaları Aktivite Sayısı Katkı Payı
Ara Sınavlar 1 % 50
Final 1 % 50
Toplam % 100
YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTU KATKISI % 50
YARIYIL SONU ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTUNA KATKISI % 50
Toplam % 100

İş Yükü ve AKTS Kredisi Hesaplaması

Aktiviteler Aktivite Sayısı Aktiviteye Hazırlık Aktivitede Harçanan Süre Aktivite Gereksinimi İçin Süre İş Yükü
Ders Saati 13 2 3 65
Ara Sınavlar 1 13 2 15
Final 1 14 2 16
Toplam İş Yükü 96