Hemşirelik
Lisans TYYÇ: 6. Düzey QF-EHEA: 1. Düzey EQF-LLL: 6. Düzey

Ders Genel Tanıtım Bilgileri

Ders Kodu: HEM037
Ders İsmi: Sağlık Sosyolojisi
Ders Yarıyılı: Bahar
Ders Kredileri:
AKTS
5
Öğretim Dili: Türkçe
Ders Koşulu:
Ders İş Deneyimini Gerektiriyor mu?: Hayır
Dersin Türü: Bölüm/Program Seçmeli
Dersin Seviyesi:
Lisans TYYÇ:6. Düzey QF-EHEA:1. Düzey EQF-LLL:6. Düzey
Dersin Veriliş Şekli: Yüz yüze
Dersin Koordinatörü: Doç. Dr. SİNAN ÇAYA
Dersi Veren(ler): Doç. Dr. Sinan Çaya
Dersin Yardımcıları:

Dersin Amaç ve İçeriği

Dersin Amacı: Bu dersin amacı; öğrencileri, umumi mânâda İnsanbilim konularından haberdad edip, Fizik Antropoloji veçhesine asıl ağırlığı vermek suretiyle konuları işlemeye devam etmektir.
Dersin İçeriği: Bu ders Genel Antropoloji (İnsanbilim) ile ilgili temel mefhum ve mevzuları ihtiva eder. Lûzumlu tanımlamalar ve doğa tarihi ile alâkalı ön-şart malûmat ile (buzul devirleri, Taş Devri ve Maden devri tasnifleri) ile bir başlangıç yapılıp ardından pür İnsanbilim kavramları sıralanır; izahatları gerçekleştirilir; misâlleri tedarik edilir.

Öğrenme Kazanımları

Bu dersi başarıyla tamamlayabilen öğrenciler;
1) I. Maddî ve manevî imkânların mevcudiyetinde bile; inanç ve tutumların; tıbbın sunduğu sağaltımı kabul etmekte etkili olduğunu kavrar.
2) II. Toplumda mevcut sosyal kurumları algılar. Sağlık kurumunu da onların içinde konumlar.
3) III. Hastalığı bir bozukluk, işgücü kaybı, kendine ve yakınlarına kaygı ve diğer olumsuzluklar manzumesi olarak açıklar.
4) IV. Tedâvinin lûzumunu ve ona ulaşmayı bir hak olarak ele alır.

Ders Akış Planı

Hafta Konu Ön Hazırlık
1) İnsan bedeninin sosyal veçhesi; Parsons, Michel Faucoult, Agamben ve diğer kuramcıların görüşleri. ppt yansılar
2) Sağlık Sosyolojisinin tanıtımı ve müfredata kuş bakışı bir nazar ppt yansılar
3) Nasıl olup da kimi camialarda şifacılar hekimlere tercih edilirler? Bu davranışın gerekçeleri nelerdir? Geleneksel tıbbın makûl ve rasyonel boyutu (sınıkçılık gibi) ile spiritüel ve tılsımlı boyutu (ki yine de telkine açık hastada bir plasebo-tesiri yaptığı da yadsınamaz). Şarlatanlığa karşı uyanık olma ikazları: sağlık tarih boyunca; niyeti kurbanlarını kandırıp sömürmekten ibaret olan kimi düzenbazlar için verimli bir alan olagelmiştir. ppt yansılar
4) Sihirle tedavide iki ilkenin kıyası: Sempatik Sihir ve Dokunma Sihri. Modern insanın kafasında bunların artıklarının hâlâ silinmemiş tezahürleri ve karşılıkları. Her çeşit uğur getiren tılsım objelerine bir bakış ki bunlar; özelikle geleneksel zihniyetin geçerli olduğu kültürel ortamlarda yerlerde; gûya insanda iyilik hâlini gizemli bir surette temin ederler. Boyut. Erkekte ve kadında fiziksel güzellik anlayışının (şemail) kültürel yorumları. Vûcut ve bedende sakrifikasyonlar ile bu davranışın piercing gibi günümüz radikal modalarına kadar gelmiş “izdüşümleri”. ppt yansılar
5) Tarih boyunca salgınlara özet bakış (veba, lepra, çiçek, verem vs.). Bunların sosyal seğirdimleri. Ayrıca zührevî hastalıkların bir sıralaması. Ağız ve diş hijyeni. Amerika’dan, asker alma sürecinde (I. Dünya Savaşı yılları) sağlık muayeneleri sonuçları (Kaynak: Halk sağlığı uzmanı Dr. Smillie). ppt yansılar
6) Günümüz batı dünyasında, “kocakar”ı ilâçlarının izleri, edebiyat satır aralarında İspanya ve İtalya özelinde dile geliyor. Bu mütalâa Avrupa sosyal tarihine de ışık tutuyor. ppt yansılar
7) Parafili kavramı. Önceki katı “cinsel sapkınlık” ve benzeri yaftaların daha çoğulcu ve demokratik hafif sıfatlara dönüşümü. Ne de olsa, cinsel ayrımcılık dahil, her tür azınlığa karşı ayrımcılığa günümüzde soğuk bakılmaktadır.
8) Sanayide çalışmanın yakın tarih üzerinden genel tekâmülü (evrimi) ve işgörenin sıhhatini mihver konu olarak ele alış: Klasik yönetim kuramları, ardından Elton Mayo ve ekibinin Hawthorne İncelemeleri esnasında şans eseri fark ettikleri ve üstünde yoğunlaştıkları işgören hissiyatı meselesi; bunun önemi ve iş tatmini. İş Fizyolojisi bağlamında işçinin yabancılaşma sorunu ile süreğen yorgunluk mevzuları da ayrıca ele alınmışlardır. ppt yansılar
9) Tarih boyunca zehirler: Zehirbilmin (Toksikoloji) “yumuşatılmış” bir varyantı ile âşinâlık. Entoksikasyondan ölen tarihî şahsiyetlere bir bakış: Anibal, Yıldırım Bayezid, Fatih’in şehzâdesi Cem, Napolyon Bonapart, Kraliçe Kleopatra, Keşiş Rasputin. 1979’da Halkın Tapınağı kültünün Guyana’da siyanürle kitle intiharı. Tokyo metrosuna tedhişçi bir kültün sarin gazı hûcumu (saldırısı). Bir Toksikoloji kitapçığından örnek sahifeler. Bir şehir efsanesi olarak toplu karavanaya şap katıldığı yanlış iddiası. Hijyen tarihine dayalı iki didaktik manzume. San’atta zehir teması: Bir William Faulkner öyküsü, bir Clint Eastwood sinema eseri. ppt yansılar
10) Madde iptilâsı (bağımlılığı) konusu. Hüsrana uğramış gençliğin beyhude bir kaçış teşebbüsü ve yozlaşmışlık deneyimi! Merkezî sinir sistemini vuran uyuşturucuların tasnifi. Bulma kolaylığı açısından, meşru ama yeşil reçeteye tâbi kimi ilâçların istismarı (kötüye kullanımı). ppt yansılar
11) Meslek hastalıklarına kuş bakışı bir nazar. Geniş tasnif anlamında akciğer ve cilt üzerinde olumsuz tesirler. Sınaî toksikolojinin gelişimi. İstanbul ‘da Kartal meslek Hastalıkları Hastanesi’ne bir gönderme. Bazı özgül bulguların sıralanması. ppt yansılar
12) ILO / UÇÖ [International Labor Organization / Uluslararası Çalışma Örgütü]’nün meslek hastalıklarının zararlarından ve iş yeri kazâlarından işgöreni koruma gayretleri; ilgili kanun ve mevzuatlar; arzulanır standart tespitleri; ânında ve mahalde ölçüm yapabilen özel kuruluşlara atıflar. ppt yansılar
13) Teknik Emniyet Mühendisliği ve ilgili mefhumlar (kavramlar). PtD (Prevention through design / tasarım yoluyla mâni olma). Sırf tabiatı icabı tehlike arz eden iş kollarına bir gönderme (atıf) ve bir tersanede vuku bulan bir trajediyi hatırlamak. ppt yansılar
14) Dünya yüzeyinden iş ve işçi sahneleri. National Geographic arşivinden, önceki yıllarda Türkiye’de çekilmiş (20. Asrın başlarına kadar giden) esnaf ve zanaatkâr fotoğraflarına bakış ve doğaçlama yoluyla onlara dair yorumlara dâvet. ppt yansılar

Kaynaklar

Ders Notları / Kitaplar: Öğretim üyesinin çeşitli kaynaklardan terkip ettiği (sentezlediği) ders notları (yansılar suretinde) esastır. Ağırlıklı bilgiler:

 HAVILAND, W.A. et al. (2008). Cultural Anthropology: The Human Challenge, Thomson Higher Education, Belmont, CA
 KOTTAK, Conrad Phillip (2018). Window onHumanity: A Concise Introduction to Anthropology, eighth edition, McGraw-Hill Education. N.Y.
 NOLAN, Patrick & LENSKI, Gerhard (2009). Human Societies: An Introduction to Macrosociology, eleventh edition, Paradigm Publishers, Boulder [Colorado] & London.
Diğer Kaynaklar: The basic material is the compiled class-notes of the lecturer in the format of power point slides. Essentil material is based on:

 HAVILAND, W.A. et al. (2008). Cultural Anthropology: The Human Challenge, Thomson Higher Education, Belmont, CA
 KOTTAK, Conrad Phillip (2018). Window onHumanity: A Concise Introduction to Anthropology, eighth edition, McGraw-Hill Education. N.Y.
 NOLAN, Patrick & LENSKI, Gerhard (2009). Human Societies: An Introduction to Macrosociology, eleventh edition, Paradigm Publishers, Boulder [Colorado] & London.

Ders - Program Öğrenme Kazanım İlişkisi

Course Learning Outcomes

1

2

3

4

Program Kazanımları
1) Ortaöğretimde kazandığı yeterliliklere dayalı olarak; lisans düzeyinde, sağlık alanıyla ilgili kavramları ve kavramlar arası ilişkileri kavrar ve sağlık alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç-gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olur.
2) -Bilginin doğası, kaynağı, sınırları, doğruluğu, güvenirliliği ve geçerliliğini değerlendirme bilgisine sahip olur.
3) Lisans düzeyinde alana özgü, edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve olgusal bilgileri kullanır.
4) Sağlık alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak bilimsel olarak kanıtlanmış verileri yorumlar, değerlendirir, sorunları tanımlar, analiz eder, bilgiyi paylaşır ve ekip çalışması yapar.
5) Sağlık alanı ile ilgili bilgisayar programlarını, ilgili teknolojileri ve eğitim araçlarını kullanır.
6) Sağlık alanı ile ilgili sahip olduğu ileri bilgi birikimini kullanarak bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür ve bu alanda çalışan diğer meslek grupları ile işbirliği içinde ekip üyesi olarak sorumluluk alır.
7) Sağlık alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alır.
8) Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri planlar, yönetir ve süreci izleyip değerlendirir.
9) Sağlık alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirir.
10) Öğrenme gereksinimlerini ve öğrenme kaynaklarını belirler, kaynakları etkin kullanarak öğrenme işlevini yönlendirir.
11) Yaşam boyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirir ve davranışa dönüştürür.
12) Sağlık alanı ile ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirir; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarır, ilgili kişi ve kurumların görüşlerini, istek ve beklentilerini alır.
13) Sağlık alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini, nicel ve nitel verilerle destekleyerek, ekip çalışması içinde ve sürecin etkin bir elemanı olarak, uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşır.
14) Toplumsal sorumluluk bilinci ile yaşadığı sosyal çevre için diğer meslek grupları ile işbirliği içinde proje ve etkinlikler düzenler ve bunları uygular.
15) Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyinde kullanarak alanındaki bilgileri izler ve meslektaşları ile iletişim kurar.
16) Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı İleri Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanır.
17) Sağlık alanında toplumun ve dünyanın gündemindeki olayları/gelişmeleri izler ve değerlendirir
18) Sözel ve yazılı olarak kendini etkin ifade eder.
19) Sağlık alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında ilgili disiplinlerden kişilerle işbirliği yapar ve toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket eder.
20) Kalite Yönetimi ve Süreçlerine uygun davranır ve katılır.
21) Birey ve toplum sağlığı, çevreyi koruma ve iş güvenliği konularında yeterli bilince sahip olur ve uygular.
22) Birey olarak görev, hak ve sorumlulukları ile ilgili yasa, yönetmelik, mevzuata ve mesleki etik kurallarına uygun davranır.
23) Dış görünüm, tavır, tutum ve davranışları ile topluma örnek olur.
24) Sağlıklı ve hasta bireyin yapısını, fizyolojik fonksiyonlarını , davranışlarını ve sağlık ile fiziksel ve sosyal çevre arasındaki ilişkiyi ileri düzeyde kavrama bilgisine sahip olur.
25) Sağlık personelinin uygulama eğitimine katılabilme yeteneğine ve bu personelle çalışma deneyimine sahiptir.
26) Programın özüne ve amacına uygun olarak planlanmış, kendi alanında nitelikli yetkililer tarafından denetlenen yerlerde, klinik uygulamalar yaparak yeterli bir klinik deneyime sahip olur.
27) Diğer sağlık disiplinleri ile çalışabilme deneyimine sahiptir.
28) Amacına uygun program oluşturma, planlama, yürütme ve değerlendirmede uluslararası standartlarda mesleki otonomisini kullanacak ve klinik uygulamalar yapacak düzeyde yeterli deneyime sahiptir.

Ders - Öğrenme Kazanımı İlişkisi

Etkisi Yok 1 En Düşük 2 Orta 3 En Yüksek
       
Dersin Program Kazanımlarına Etkisi Katkı Payı
1) Ortaöğretimde kazandığı yeterliliklere dayalı olarak; lisans düzeyinde, sağlık alanıyla ilgili kavramları ve kavramlar arası ilişkileri kavrar ve sağlık alanındaki güncel bilgileri içeren ders kitapları, uygulama araç-gereçleri ve diğer kaynaklarla desteklenen ileri düzeydeki kuramsal ve uygulamalı bilgilere sahip olur.
2) -Bilginin doğası, kaynağı, sınırları, doğruluğu, güvenirliliği ve geçerliliğini değerlendirme bilgisine sahip olur.
3) Lisans düzeyinde alana özgü, edindiği ileri düzeydeki kuramsal ve olgusal bilgileri kullanır.
4) Sağlık alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri kullanarak bilimsel olarak kanıtlanmış verileri yorumlar, değerlendirir, sorunları tanımlar, analiz eder, bilgiyi paylaşır ve ekip çalışması yapar. 1
5) Sağlık alanı ile ilgili bilgisayar programlarını, ilgili teknolojileri ve eğitim araçlarını kullanır.
6) Sağlık alanı ile ilgili sahip olduğu ileri bilgi birikimini kullanarak bir çalışmayı bağımsız olarak yürütür ve bu alanda çalışan diğer meslek grupları ile işbirliği içinde ekip üyesi olarak sorumluluk alır.
7) Sağlık alanı ile ilgili uygulamalarda karşılaşılan ve öngörülemeyen karmaşık sorunları çözmek için bireysel ve ekip üyesi olarak sorumluluk alır. 1
8) Sorumluluğu altında çalışanların bir proje çerçevesinde gelişimlerine yönelik etkinlikleri planlar, yönetir ve süreci izleyip değerlendirir.
9) Sağlık alanında edindiği ileri düzeydeki bilgi ve becerileri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirir.
10) Öğrenme gereksinimlerini ve öğrenme kaynaklarını belirler, kaynakları etkin kullanarak öğrenme işlevini yönlendirir.
11) Yaşam boyu öğrenmeye ilişkin olumlu tutum geliştirir ve davranışa dönüştürür.
12) Sağlık alanı ile ilgili konularda ilgili kişi ve kurumları bilgilendirir; düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini yazılı ve sözlü olarak aktarır, ilgili kişi ve kurumların görüşlerini, istek ve beklentilerini alır.
13) Sağlık alanı ile ilgili konularda düşüncelerini ve sorunlara ilişkin çözüm önerilerini, nicel ve nitel verilerle destekleyerek, ekip çalışması içinde ve sürecin etkin bir elemanı olarak, uzman olan ve olmayan kişilerle paylaşır.
14) Toplumsal sorumluluk bilinci ile yaşadığı sosyal çevre için diğer meslek grupları ile işbirliği içinde proje ve etkinlikler düzenler ve bunları uygular.
15) Bir yabancı dili en az Avrupa Dil Portföyü B1 Genel Düzeyinde kullanarak alanındaki bilgileri izler ve meslektaşları ile iletişim kurar.
16) Alanının gerektirdiği en az Avrupa Bilgisayar Kullanma Lisansı İleri Düzeyinde bilgisayar yazılımı ile birlikte bilişim ve iletişim teknolojilerini kullanır.
17) Sağlık alanında toplumun ve dünyanın gündemindeki olayları/gelişmeleri izler ve değerlendirir
18) Sözel ve yazılı olarak kendini etkin ifade eder.
19) Sağlık alanı ile ilgili verilerin toplanması, yorumlanması, uygulanması ve sonuçlarının duyurulması aşamalarında ilgili disiplinlerden kişilerle işbirliği yapar ve toplumsal, bilimsel, kültürel ve etik değerlere uygun hareket eder.
20) Kalite Yönetimi ve Süreçlerine uygun davranır ve katılır.
21) Birey ve toplum sağlığı, çevreyi koruma ve iş güvenliği konularında yeterli bilince sahip olur ve uygular.
22) Birey olarak görev, hak ve sorumlulukları ile ilgili yasa, yönetmelik, mevzuata ve mesleki etik kurallarına uygun davranır.
23) Dış görünüm, tavır, tutum ve davranışları ile topluma örnek olur.
24) Sağlıklı ve hasta bireyin yapısını, fizyolojik fonksiyonlarını , davranışlarını ve sağlık ile fiziksel ve sosyal çevre arasındaki ilişkiyi ileri düzeyde kavrama bilgisine sahip olur.
25) Sağlık personelinin uygulama eğitimine katılabilme yeteneğine ve bu personelle çalışma deneyimine sahiptir.
26) Programın özüne ve amacına uygun olarak planlanmış, kendi alanında nitelikli yetkililer tarafından denetlenen yerlerde, klinik uygulamalar yaparak yeterli bir klinik deneyime sahip olur.
27) Diğer sağlık disiplinleri ile çalışabilme deneyimine sahiptir.
28) Amacına uygun program oluşturma, planlama, yürütme ve değerlendirmede uluslararası standartlarda mesleki otonomisini kullanacak ve klinik uygulamalar yapacak düzeyde yeterli deneyime sahiptir.

Ölçme ve Değerlendirme

Yarıyıl İçi Çalışmaları Aktivite Sayısı Katkı Payı
Ara Sınavlar 1 % 50
Final 1 % 50
Toplam % 100
YARIYIL İÇİ ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTU KATKISI % 50
YARIYIL SONU ÇALIŞMALARININ BAŞARI NOTUNA KATKISI % 50
Toplam % 100

İş Yükü ve AKTS Kredisi Hesaplaması

Aktiviteler Aktivite Sayısı İş Yükü
Ders Saati 14 28
Sınıf Dışı Ders Çalışması 13 26
Ödevler 6 12
Ara Sınavlar 1 1
Final 1 1
Toplam İş Yükü 68